సరళంగా సాంకేతిక విషయాలు.(పోలవరం _4)

డబ్బు మెరక కి వెళ్తుందేమో కాని నీరు మాత్రం న్యాయంగా పల్లానికే ప్రవహిస్తుంది.

నీటి ప్రవాహం వైపు (పల్లం వైపు చూస్తూ) నిలబడినప్పుడు కుడి వైపు కాలవని right canal, అలాగే రెండో దానిని left canal గానూ పిలుస్తాం.

గరాటు లో ఎక్కడ నీరు పోసినా అది దిగువ నున్న సన్నటి భాగం లోకి వస్తుంది. అలాగే ఎగువ ప్రాంతాలనుండి గ్రావిటీ (వాటం/వాలు) ద్వారా పల్లానికి చేరి రిజర్వాయర్/చెరువు వద్ద పోగవుతుంది. ఆ ప్రవాహ ప్రాంతాన్ని కేచ్మేంట్ ఏరియా (catchment area) అంటారు.

నదీ ప్రవాహాన్ని అడ్డుకట్ట కట్టటం అంత సాధారణమయిన పనేం కాదు. కొంత దూరం గా కట్టిన రెండు సమాంతర గోడలు (coffer dam) ల మధ్య పటిష్టమయిన డయాఫ్రం గోడ నిర్మిస్తారు.
రాక్ కం ఎర్తెన్ డాం అని, డయాఫ్రం వాల్ అని,
దీన్ని రికార్డు కాలం లో 414 రోజుల్లో పూర్తి చేసి నట్లు శిలా ఫలకాలు ఉంటాయి కంగారు పడొద్దు.

స్థూలంగా చెప్పాలంటే ఒక సాండ్విచ్ లాటిది రెండు బ్రెడ్ ముక్కల (coffer dams) మద్య ఆమ్లెట్ (డయాఫ్రం వాల్/రాక్ కం ఎర్త్ డాం) లాటి నిర్మాణం.

పోలవరం ప్రాజెక్ట్ లో ప్రధాన మయిన DAM ని సాంకేతికంగా’ స్పిల్ వే’ అంటారు. ఇది నేల మీద అడ్డంగా పడుకున్న సొర చాప లాగా ఉంటుంది.
దాని మద్య వెన్ను పూస లాగా ఒక దీర్ఘ చతురస్రాకారపు సొరంగం లాటి నిర్మాణం ఉంటుంది. దీన్ని ‘గేలరీ’ అంటున్నాం.
ఈ గెలరీని స్పిల్ వే నిర్వహణకోసం వాడతారు. డాం సీపీజ్ (ఊట నీరు) కొంత ఈ గెలరీ వే లో చేరుతుంది. అందుకే పక్కన ఒక కాలవ లాటి నిర్మాణం ఉంటుంది. మోటార్ల ద్వారా ఆ నీటిని downstream side కి పంపుతారు.
spillway/dam కి సమాంతరంగా గ్యాలరీ మార్గం ద్వారా అటునుండి ఇటూ, ఇటునుండి అటూ వెళ్ళవచ్చు.
శ్రీ శైలం డాం లో కూడా ఈ ఏర్పాటు ఉంది. (ఒకప్పుడు గాలరీ ఉండేది కాదు. ఆధునిక స్పిల్ వే లలో మాత్రమే ఇలా డిజైన్ చేస్తున్నారు.)
స్పిల్ వే మీద పటిష్టంగా కాంక్రీట్ పిల్లర్లు ఉంటాయి వాటి మద్య పై కి కిందకి హైడ్రాలిక్ పవర్ తో కదిలించగల గేట్లు బిగిస్తారు. (మన షాపు లకి ఉండే రోలింగ్ షట్టర్ లాటివి అనుకోండి)
పోలవరం ప్రాజెక్ట్ లో మొత్తం 1.1 కిలోమీటరు పొడవయిన స్పిల్ వే ని మొత్తం 49 పిల్లర్లతో నిర్మిస్తున్నారు. వాటి మధ్య మొత్తం 48 గేట్లు బిగిస్తారు. సహజం గానే గాలరీ 1.1 కిలోమీటరు పొడవు ఉంటుంది గదా!!
ప్రస్తుతం పోలవరం లో 40 వ పిల్లరు 41 వ పిల్లరు మద్య ఒకే ఒక గేటు ట్రైల్ గా బిగించారు. ఈ మధ్య సోషల్ మీడియా లో వైరల్ అయిన "భజన" వీడియో అక్కడిదే..
మొత్తం గేట్లు మూసేసి నీటిని నిలవ ఉంచితే సుమారు 150 అడుగుల/41.5 మీటర్లు లోతు ఉన్న రిజర్వాయిర్ ఏర్పడుతుంది.
ఇక్కడ ఆగుదాం.
ఇప్పుడు రెండు ప్రశ్నలు. అంతా బానే ఉంది నదీ ప్రవాహం ఎక్కడ ఉంది. మీ పాటికి మీరు నదీ ప్రవాహాన్ని తప్పించి పక్కన ఎక్కడో స్పిల్ వే కట్టుకుంటూ పొతే రిజర్వాయిర్ ఎలా ఏర్పడుతుంది.?? అనేవి.

దిగువ coffer dam ఇంకా పూర్తి కాలేదు. సుమారు గా 196 మీటర్లు వర్క్ పెండింగ్ ఉంది. డయాఫ్రం వాల్ నది మట్టం వరకు కట్టారు.
రాక్ కం ఎర్త్ డాం ఎప్పుడు కడతారు.?
దిగువ coffer డాం నిర్మాణానికి ప్రస్తుతం ప్రవహిస్తున్న నది లోతు ఇబ్బంది గా ఉంది. వేసవి కాలం లో మాత్రమె పని చెయ్యటం వీలవుతుంది. కొంత నీటి మట్టం తగ్గాల్సి ఉంది.

1.7 కిలో మీటర్ల వెడల్పు గలిగిన గోదావరి నుండి, spill way 1.1 కి మీ ల నిర్మాణం, పూర్తి అయ్యి గేట్లు బిగించి సాకేంతికంగా క్లియరెన్స్ వచ్చాక Y ఆకారం లో ఎగువ ప్రాంతాన్ని లోతుగా తవ్వి రిజర్వాయర్ ఏర్పాటు చేస్తారు.
అదేవిదంగా రెండో వైపు దిగువ ప్రవాహాన్ని కూడా దారి మళ్ళించడానికి వీలుగా తవ్వి కాంక్రీట్ తో విశాలమయిన ఫ్లాట్ ఫారం నిర్మిస్తారు.
ఈ కాంక్రీటింగ్ ని ఒకే రోజు చేసి గిన్నిస్ బుక్ లో నమోదు చేయించారు.
స్పిల్ వే పూర్తి స్థాయిలో నాణ్యతా ప్రమాణాలతో నిర్మాణం జరిగి పూర్తి అయ్యాక డయాఫ్రొం పునాది మీద రాక్ ఎర్త్ ఆనకట్ట నిర్మాణం నదీ ప్రవాహానికి అడ్డుగా కడతారు.
ఇది రిజర్వాయర్ అడ్డుకట్టగా మిగిలి పోతుంది. తర్వాత జాగర్త గా caffer dam లని కూల్చేస్తారు.

స్పిల్ వే కి ఎగువ ప్రాంతాన్ని (అంటే crab/ పీత లాగా ఉండే) ప్రాంతాన్ని upstream side అనీ, ఎత్తిన స్పిల్ వే గేట్లు నుండి కిందికి దూకి అక్కడి నుండి కుడి ఎడమల కాలువలికి వెళ్ళే వైపు ని downstream side అనీ అంటారు.

మరొక్క మాట పోలవరం లో రెండు coffer dams మద్య, డయాఫ్రం వాల్ ఆధారంగా “hydro power plant” నిర్మాణం జరగనుంది.

dam ఎత్తుని కొన్ని లాలూచీల కారణంగా తగ్గించి, పవర్ ప్లాంట్ నిర్మాణం ఆపేస్తారని ఒక ఆధారం లేని న్యూస్ కూడా ప్రచారం లో ఉంది.
ఏది ఏమైనా పవర్ ప్లాంట్ నిర్మాణం ఇంకా మొదలవలేదు. ఇంకా ఉంది...